Pajisjet ekzaminuese dhe citostatikët, sfida për trajtimin e fëmijëve me tumore

Bisedoi: Emanuel Smaka

“Onkohematologjia në përgjithësi e ajo pediatrike në veçanti vazhdojnë të mbeten në mbarë botën një sfidë qoftë për botën shkencore, ashtu edhe për praktikën klinike”, tregon Anila Godo aktualisht shefe e shërbimit të onko-hematologjisë pediatrike në Qendrën Spitalore Universitare “Nënë Tereza”. Sipas Godos, mbulimi me medikamente në masën 100% dhe të shtrirë në të gjithë periudhën e vitit vazhdon të jetë një sfidë e vështirë, megjithëse sipas saj vihet re një përmirësim i ndjeshëm.

Doktoreshë Anila, si e vlerësoni ecurinë e vitit 2017 për repartin e onkohematologjisë pediatrike? A ka qenë i një vit i vështirë për trajtimin e rasteve?

Strukturat klinike që ndjekin e trajtojnë neoplazitë (qelizat jonormale në trup, qelizat tumorale), sikundër është edhe reparti ynë, përpiqen të përballin me sukses plotësimin e skemave të ndërlikuara terapeutike dhe të menaxhojnë me terapi mbështetëse komplikacionet e mundshme të neoplazisë dhe shpesh edhe të vetë kimoiterapisë. Këto komplikacione përbëjnë një trishtim të madh, pasi mund të çojnë në një dekurs fatal një rast me neopalzi të konsideruar të zhdukur.

Le të flasim konkretisht për bilancet e vitit 2017. Mund të them se ka qenë një vit më i mirë se i mëparshmi. Nuk kemi pasur shtim të rasteve, përkundrazi është vërejtur një ulje e lehtë (gjë që na gëzon). Ka pasur disa raste të vështira që janë larguar për kurim në vendet fqinje. Furnizimi me citostatikë ka qenë më i mirë së një vit më parë. Mbetet sfidë mbulimi për tërë vitin dhe në masën 100% me citostatikë. Mbetet sfidë gjithashtu kryerja në laboratoret tona e të gjitha ekzaminimeve laboratorike të nevojshme për diagnozë dhe ndjekje, pasi për disa ekzaminime pacientët gjenden të detyruar të drejtohen në laboratoret private. Kjo gjithnjë për mungesë mundësish dhe jo nga mungesa e kompetencave profesionale të strukturave tona publike.

Sa është numri i fëmijëve të hospitalizuar gjatë vitit 2017 në repartin tuaj?

Kemi pasur në total 55 raste të reja me neoplazi (formimi i qelizave tumorale), pra një shifër pak më e ulët se mesatarja e viteve të fundit. Të shpresojmë që kurba e incidencës të ruajë linjën horizontale e të bjerë. Për patologjitë e tjera, shifrat kanë mbetur pothuajse të njëjta.

Cilat kanë qenë sëmundjet kryesore me të cilat jeni përballur në onkohematologjinë pediatrike?

Në shërbimin tonë ndiqen e trajtohen neoplazitë (leukozat, tumoret e ndryshme), anemitë e ndryshme, (anemi ferro-deficitare të rënda, anemitë aplastike, anemitë hemolitike të lindura e të fituara etj), patologjitë e koagulimit (hemofilitë, trombocitopenite etj). Pjesë e shërbimit tonë është dhe Qendra Kombëtare e Ndjekjes dhe Trajtimit të Patologjive të lindura të gjakut me dy sektorët, atë të ndjekjes së hemofilive e atë hemoglobinopative.

Po sa i përket sëmundjeve kronike, si janë trajtuar ato?

Në përgjithësi sëmundjet kryesore kronike (hemofilitë e hemoglobinopatitë)ndiqen në qendrën përkatëse që përshkrova me lart. Në raste komprometimi të gjendjes së përgjithshme mund të shtrohen për ndjekje në repart. Ka patologji të tjera kronike (sferocitozat, PTI kronike) që ndiqen në sektorin e konsultave apo në repart në periudhat e acarimit të shprehur të patologjive.

A mendoni se futja e profilaksisë për trajtimin e pacientëve me hemofili do të ulte drejtpërdrejt masën e invaliditetit tek këta të sëmurë? Sa kohë mendoni se i duhen Shqipërisë për të arritur deri tek profilaksia?

Një nga orientimet kryesore të Strategjisë Kombëtare për Hemofilinë  ka qenë dhe mbetet  realizimi  i profilaksisë. Është një diskutim që përsëritet prej disa vitesh, por besoj se i ka ardhur koha të marrë udhë. Këto dy vitet e fundit po diskutojmë me strukturat përkatëse të fillojmë profilaksinë për format e rënda të hemofilisë, të paktën për fëmijët e 10 viteve të para të jetës. Ata tek të cilët parandalimi do jetë edhe më i efektshëm, pasi artikulacionet mbahen akoma mirë, nuk ka ndryshime të parikthyeshme dhe profilaksia do ishte tepër me vlerë. Kjo pa asnjë dyshim përkthehet në ulje të shprehur të nivelit të invaliditetit tek ky kontingjent në radhë të parë  e absolutisht për shëndetin e pacientit. Por edhe nëse shihet në kontekstin ekonomik, realizimi i profilaksisë është një investim i mençur. Me pak optimizëm do të thosha se realizohet brenda vitit 2018. Me më shumë realizëm, brenda vitit 2020.

Cilat kanë qenë rastet e suksesit sa i përket trajtimit të fëmijëve në onkohematologjinë pediatrike? Mund të përmendni një prej tyre?

Me pëlqen shumë kur me bëhet kjo pyetje. Nuk kam për të përmendur një, se janë shumë rastet e suksesit. Unë për shkak të eksperiencës së gjatë si pediatre onkohematologe, e kam jetuar revolucionin e madh që është bërë në botë dhe në vendin tonë në ndjekjen dhe trajtimin e disa patologjive të sferës onkohematologjike.

Le të përmendim se sa shumë ka ndryshuar menaxhimi i hemoglobinopative në vendin tonë. Ndryshime të prekshme e që kanë shndërruar tërësisht shifrat e mbijetesës e të jetës me cilësi të këtij kontigjenti. Sa i takon neoplazive, shifrat e mbijetesës rriten çdo ditë, po flas për ata që trajtohen në shërbimin tonë, jo në klinikat e vendeve më të zhvilluara. Sidoqoftë derisa ka jetë që humbasin, gëzimi ynë është gjysmak e i përkohshëm, i le vendin vëmendjes e përkushtimit.

  • Anemia ferro-deficitare nuk kalohet duke ngrënë ushqime që kanë hekur

Nëse flasim për fëmijët e sëmurë me anemi ferro-deficitare, sa të rrezikshme janë këto sëmundje për moshat e mitura?

E para hekuri është një mikro-element i përfshirë në proceset e imunitetit. Si rrjedhim  mangësia e tij do i cënonte këto procese e do ulte rezistencën e fëmijës ndaj infeksioneve.

E dyta në këtë patologji kemi ulje të hemoglobinës, që është transportuesja e oksigjenit në të gjitha indet. Pra, në rast të kësaj anemie, përveçse fëmija nuk do ketë oreksin e duhur, humorin, vëmendjen e rritjen e duhur, do jetë edhe shumë i papërgatitur ndaj patologjive të tjera, për faktin se indet nuk janë në oksigjenimin e përshtatshëm .

Cilat janë këshillat tuaja si mjeke pediatre hematologe për ushqyerjen e fëmijëve me anemi ferro-deficitare?

Kur kjo anemi ka ndodhur duhet patjetër të fillohet terapia me preparate te hekurit. Është e gabuar një mendësi e vjetër që kjo lloj anemie mund të kalohet duke ngrënë ushqime që kanë hekur. Jo! Dieta duhet të jetë e ekuilibruar, por kjo nuk është e mjaftueshme, duhet medoemos terapia përkatëse. Më e rëndësishme dhe e thjeshtë do ishte të parandalohej kjo lloj anemie në vend që të trajtohet. Për ushqyerjen e fëmijës prindërit duhet të këshillohen me pediatrin që ndjek fëmijën. Sidoqoftë, duhet evituar ushqyerja vetëm me gji përtej muajit të gjashtë të jetës. Po ashtu, ushqyerja e zgjatur me gji edhe pas moshës 18 muaj apo ushqyerja me qumësht lope gjatë vitit të parë të jetës (ne rekomandojmë qumësht farmacie) shkakton  vonesë në fillimin e ngrënies së supës me zarzavate, mishit, vezës, djathit etj.

 A ka lidhje të drejtpërdrejtë mes lindjeve para kohe dhe kësaj sëmundjeje?

Fëmijët e lindur binjakë dhe ata të lindur para kohe janë të predispozuar të bëjnë anemi ferro-deficitare pas muajve të parë. Nënat që lindin fëmijë para kohe si dhe ato që lindin binjakë duhet të drejtohen te pediatri brenda 6 muajve të parë për të nisur një preparat hekuri. Nëse ne nisim terapinë që në fazat e para të mangësisë në hekur, parandalojmë kalimin në fazën tjetër, pra të anemisë. Në këtë mënyrë parandalojmë aneminë dhe terapia do jetë e nevojshme për kohë më të shkurtër. Meqë po flasim për një fëmijë gjatë vitit të parë të jetës, këto masa parandaluese marrin rëndësi të veçantë.

Më ka ndodhur të ndjek fëmijët e lindur prematur (para kohe), nga barrë binjake me anemi mjaft të rëndë, i cili deri në moshën 18 muaj nuk kishte marrë asnjë preparat hekuri, pasi sipas prindit askush nuk ja kishte këshilluar. Nuk dua ta besoj këtë mangësi në shërbimin tonë primar, por sidoqoftë dua të tërheq vëmendjen për ndonjë neglizhencë të mundshme që mund t’i kushtojë shumë fëmijës.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

*